Pháp luật hiện hành quy định doanh nghiệp (DN) hoạt động đưa người lao động (NLĐ) đi làm việc ở nước ngoài được mở không quá 3 chi nhánh ở 3 tỉnh, thành. Thế nhưng, thời gian qua, do thả nổi quản lý, các DN lợi dụng mở chi nhánh để bán giấy phép, cho tư nhân “núp bóng”. Một số DN đã để mặc chi nhánh hoạt động lộn xộn, xâm hại quyền lợi của NLĐ, tác động xấu đến trật tự an ninh, xã hội...

Hai lao động đến Báo NLĐ phản ánh không được chi nhánh Công ty TTLC tại Nha Trang
hoàn trả tiền đặt cọc 2.000 USD/người sau khi không đưa được sang Ba Lan, Mỹ... Ảnh: Duy Quốc
“Ăn theo” Quyết định 71/CP
Vụ việc nổi cộm nhất hiện nay là những sai phạm nghiêm trọng liên quan đến Chi nhánh Công ty CP Nhân lực quốc tế Việt (Vilaco) và Chi nhánh Công ty CP Dịch vụ nhân lực toàn cầu (Gmas) tại Thanh Hóa.
Dù không được phép tuyển chọn lao động nghèo đi xuất khẩu lao động (XKLĐ) theo Quyết định 71/CP của Chính phủ tại 7 huyện nghèo của Thanh Hóa nhưng Chi nhánh Vilaco và Gmas tại Thanh Hóa vẫn tuyển chọn, lập hồ sơ theo quy định của đề án 71 để vay vốn Ngân hàng Chính sách Xã hội cho NLĐ (với lãi suất ưu đãi 0,33%/tháng).
Đáng nói là có sự gian lận từ việc lập hồ sơ vay của hai chi nhánh này để chiếm dụng tiền vay chênh lệch của NLĐ. Cụ thể, NLĐ đi Malaysia (chi phí tối đa 25 triệu đồng/người) nhưng lại bị lập hồ sơ sang Trung Đông (chi phí từ 40 triệu đồng đến 45 triệu đồng/người). Khoản vay chênh lệch này bị các chi nhánh chiếm dụng.
Chỉ riêng ở xã Luận Khê, huyện Thường Xuân, Thanh Hóa, đã có 19/24 lao động đi Malaysia bị Chi nhánh Vilaco Thanh Hóa lập hồ sơ đi Trung Đông.
Hoàn trả tiền vay khống
Liên quan đến sai phạm của Chi nhánh Gmas tại Thanh Hóa, trao đổi với phóng viên ngày 6-8, ông Đàm Trung Bắc, Tổng Giám đốc Gmas, thừa nhận đã buông lỏng quản lý. Ông Bắc cho biết ngày 4-8 đã báo cáo Cục Quản lý Lao động ngoài nước về kết quả giải quyết vụ việc. Theo đó, Gmas quyết định miễn nhiệm giám đốc chi nhánh đối với ông Nguyễn Xuân Hưng và đã hoàn trả đầy đủ số tiền chênh lệch hơn 1,6 tỉ đồng.
Ông Nguyễn Ngọc Quỳnh, Cục trưởng Cục Quản lý Lao động ngoài nước, cho biết đang rà soát lại để nắm số lượng cụ thể lao động bị lập hồ sơ vay khống tại Chi nhánh Vilaco Thanh Hóa. Bước đầu, Vilaco cũng báo cáo đã hoàn trả đầy đủ khoản vay chênh lệch. |
Trong khi đó, từ tháng 8-2009 đến ngày 30-5-2010, Chi nhánh Gmas Thanh Hóa đã tuyển chọn 157 lao động tại địa phương để đưa đi làm việc ở nước ngoài. Trong số này có 85 trường hợp vay vốn đi Ả Rập Saudi với mức vay 40 triệu đồng – 45 triệu đồng/người, số tiền được giải ngân là 3,635 tỉ đồng. Thế nhưng thực tế, có đến 76/85 trường hợp đi Malaysia, 5 trường hợp đi Brunei (đang chờ thẩm định hợp đồng) và 4 trường hợp bỏ không đi.
Khoản tiền chênh lệch từ mức vay bị Chi nhánh Gmas Thanh Hóa chiếm giữ của 76 lao động được xác định là 1,6 tỉ đồng (làm tròn số).
Quản lý Nhà nước... chịu thua?
Vi phạm của Chi nhánh Vilaco và Gmas tại Thanh Hóa không phải là trường hợp hiếm hoi.
Cùng với vụ việc trên, giữa tháng 7 vừa qua, 8 lao động ở Hà Nội, Hải Phòng, Hải Dương, Hưng Yên, Bắc Ninh đã kéo đến Chi nhánh Công ty CP Du lịch Dịch vụ dầu khí Hải Phòng (OSC Hải Phòng) tại Hà Nội để đòi lại chi phí.
Cuối năm 2007, những lao động này đến Chi nhánh OSC Hải Phòng tại Hà Nội đăng ký sang Cộng hòa Czech làm việc, nộp từ 2.000 USD – 3.500 USD/người. Không đưa được lao động ra nước ngoài, chi nhánh này cũng không hoàn trả lại chi phí cho NLĐ.
Trước vụ việc này, Cục Quản lý Lao động ngoài nước đã có công văn yêu cầu OSC Hải Phòng chỉ đạo chi nhánh tại Hà Nội báo cáo rõ vụ việc và khẩn trương hoàn trả toàn bộ tiền đã thu của NLĐ.
Một trường hợp khác rơi vào Tổng Công ty Xây dựng Hà Nội (Hancorp). Công ty này bị Cục Quản lý Lao động ngoài nước phạt hành chính 95 triệu đồng và đình chỉ hoạt động 6 tháng kể từ ngày 4-6 đến 4-12-2010 do vi phạm nhiều quy định trong việc đưa 16 lao động sang Đài Loan; đặc biệt là đã để chi nhánh của mình ký hợp đồng đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Trong khi đó, theo quy định, các chi nhánh không được ký kết hợp đồng cung ứng lao động, hợp đồng đưa NLĐ đi làm việc ở nước ngoài; không được thu tiền dịch vụ, tiền môi giới, tiền ký quỹ của NLĐ nếu không được DN ủy quyền... Tuy nhiên, Cục Quản lý Lao động ngoài nước cũng đang “bó tay” trước tình trạng này.