Gần đây, tỉ lệ thất nghiệp ngày càng cao cho thấy sự bất hợp lý giữa cung và cầu lao động. Định hướng đúng các thông tin TTLĐ như: nhu cầu tăng giảm các ngành nghề, mức lương, những kỹ năng nghề… người lao động dễ tìm cơ hội việc làm và tránh được nhiều thiệt thòi trong quá trình tìm việc.

Thiếu thông tin: Người lao động khó tìm được việc

Bạn Hồ Văn Hà tâm sự: Cách đây không lâu, tôi tham dự ngày hội việc làm do Hiệp hội Thương mại Mỹ tổ chức. Nghĩ mình tốt nghiệp loại giỏi ngành QTKD, tôi chắc chắn thế nào cũng tìm được việc với mức lương cao. Tôi ghi vào hồ sơ dự tuyển mức lương đề nghị 400 USD/tháng. Sau một tháng, rồi hai tháng chờ đợi tôi vẫn không được nhà tuyển dụng (NTD) hồi âm trong khi bạn bè tôi ai cũng tìm được việc. Trường hợp Hà không phải là điển hình, vì hiện nay xu hướng ứng viên không tìm được việc làm ngày càng phổ biến khi họ tự đặt cho mình mức lương quá cao trong khi nghề họ có lại không đáp ứng nhu cầu thị trường. Một chuyên viên tư vấn nhân sự phân tích: Nếu như vào thời điểm năm 1992-1993 ngành QTKD khan hiếm và được các NTD săn lùng với mọi giá thì ngày nay ngành này có chiều hướng lắng đọng. Đã thế ứng viên Hà còn ghi mức lương quá cao so với nhu cầu thị trường lúc bây giờ. Đó cũng là lý do khiến NTD từ chối bạn. Ông Dương Xuân Giao - Giám đốc Công ty Tư vấn Nhân sự NetViet - cho biết: Tình trạng trên xuất phát từ thực tế người lao động thiếu thông tin về thị trường, nhu cầu công việc và ngành nghề mà thị trường lao động cần. Đã có nhiều trường hợp ứng viên học các ngành tốn kém nhiều chi phí nhưng khi đến đây tìm việc lại không được NTD chấp nhận. Có lẽ do họ thiếu thông tin định hướng từ trước khi học nghề, nên dù được chúng tôi tư vấn kỹ các kỹ năng cho buổi phỏng vấn vẫn không được NTD chấp nhận.

Ứng viên còn bị ép giá

Thường khi tuyển chọn nhân sự, các doanh nghiệp dựa vào thị trường lao động để đặt ra mức lương, điều kiện làm việc và triển vọng các ngành nghề cho từng ứng viên. Chính vì thế, đối với người đi tìm việc, nắm bắt các thông tin dài hạn và ngắn hạn về thị trường lao động là điều tối cần thiết vì nó cung cấp cho ứng viên những kiến thức về tỉ lệ nhu cầu việc làm, tỉ lệ thất nghiệp, các chỗ làm còn trống và kể cả mức dao động tiền lương giữa các khu vực kinh tế, ngành nghề...

Ông Nguyễn Đình Thi - phụ trách tuyển dụng nhân sự Công ty Xuân Vinh - cho biết: Nhiều ứng viên khi phỏng vấn được NTD hỏi mức lương lại không thể trả lời được tiền lương cụ thể của mình. Thậm chí có những người lại tự “hạ thấp” mức lương để tìm được việc làm trong khi nghề mà họ có thuộc loại khan hiếm trên thị trường. Ông Trần Hữu Đức - chuyên viên tư vấn nhân sự Công ty Phát triển nguồn nhân lực BCC - khuyên: Trước khi dự phỏng vấn điều mà ứng viên cần nắm là những thông tin về môi trường làm việc, chính sách đào tạo, chế độ lương bổng tại công ty. Trường hợp thiếu thông tin về công ty cũng như thông tin về thị trường ứng viên sẽ vấp phải tâm lý mất tự tin nên dễ bị NTD đánh rớt. Thiếu tự tin cũng làm cho ứng viên không tin tưởng vào khả năng của mình nên không đưa ra được mức lương đề nghị hợp lý và như thế ứng viên dễ bị NTD “ép giá”. Theo ông Dương Xuân Giao: Những trường hợp ứng viên bị “ép giá” cơ hội tăng lương đối với họ rất hiếm bởi NTD cho rằng ứng viên chấp nhận với mức lương mà họ đề ra. Chính vì thế, một số lao động khi phát hiện mình bị trả mức lương thấp hơn so với giá thị trường họ thường chán nản, dễ bỏ việc để tìm cơ hội việc làm mới.

Giúp người lao động chọn ngành nghề triển vọng

Các thông tin về nhu cầu tuyển dụng trên phương tiện truyền thông, ngày hội việc làm, chợ lao động hay các cuộc điều tra về nhu cầu ngành nghề... là cơ sở giúp người lao động nắm bắt tốt nhất thị trường lao động trong quá trình xin việc cũng như học nghề. Thạc sĩ Nguyễn Lan Hương - Viện Khoa học lao động và các vấn đề xã hội, cho rằng: Kinh nghiệm ở các nước cho thấy, người lao động khi được trợ giúp các thông tin này sẽ tránh được sự lãng phí trong đầu tư đào tạo, đặc biệt là giảm thiểu sự mất cân đối giữa nhu cầu đào tạo và khả năng đào tạo. Do đó, nắm bắt thông tin thị trường lao động, người lao động sẽ chọn lựa hình thức và chương trình đào tạo phù hợp với mục tiêu, năng lực của mỗi cá nhân và khả năng tài chính của họ. Cũng dựa vào thông tin thị trường, người lao động sẽ nhận biết những ngành nghề triển vọng, kỹ năng mà họ cần có trong quá trình học nghề để đáp ứng nhu cầu cần thiết cho NTD sau này.

Xuất phát từ thực tế nhiều ứng viên không biết thế nào để có được thông tin về NTD cũng như cung cách khi dự phỏng vấn, cách làm việc khi được công ty tuyển dụng...  hiện nhiều công ty tổ chức các khóa đào tạo kỹ năng nghề ngắn hạn như: kỹ năng phỏng vấn, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc trong môi trường chuyên nghiệp, kỹ năng quản lý, kỹ năng làm việc đội nhóm… dành cho ứng viên. Ngoài ra, tại một số công ty còn có chương trình đào tạo kỹ năng hậu học đường dành cho những người mới tốt nghiệp.