Ông Võ Minh Ngọc, Phó Giám đốc Công ty TNHH Cường Phát, giới thiệu với chúng tôi tác phẩm Quốc bình Thăng Long mà ông cùng nghệ nhân Lý Ngọc Bạch thực hiện trong suốt 2 năm ròng. “Để làm được một tác phẩm như thế này, chúng tôi đã thực hiện trên 40 sản phẩm khác nhau, cuối cùng chỉ chọn được 3 chiếc. Một chiếc chúng tôi gửi cho Ban Tổ chức lễ hội 1.000 năm Thăng Long, hai chiếc còn lại được trưng bày tại festival lần này”.

 

Quốc bình Thăng Long là chiếc bình có hai mặt trống đồng kết hợp với hai con rồng uốn lượn. Ngoài việc thể hiện hồn sông núi, trên mỗi chi tiết hoa văn như cánh hạc, chim thú ở mặt trống đồng hay trên đầu rồng đều được dát vàng. Để làm nổi bật màu vàng, các nghệ nhân đã phủ men xanh lên mặt trống.

 

Người có công đưa ra ý tưởng thực hiện tác phẩm là nghệ nhân Lý Ngọc Bạch, Giám đốc Công ty Cường Phát. Vốn xuất thân trong một gia đình có truyền thống làm nghề gốm, ông luôn tâm niệm sẽ làm tác phẩm gì đó có giá trị cho nghề. Lễ hội 1.000 năm Thăng Long chính là cơ duyên để ông thực hiện ước mơ của mình.

 

 

 

“Lúc đầu, tôi nghĩ, 1.000 năm Thăng Long phải thể hiện được hình ảnh dân tộc Việt Nam gắn liền với chiếc trống đồng và để nâng đỡ chiếc trống đồng, phải có một vật thiêng nâng đỡ. Thoạt tiên chúng tôi nghĩ là con lân, nhưng sau đó, anh Ngọc tư vấn nên dùng con rồng, linh vật không thể thiếu trong đời sống tâm linh người Việt. Có ý tưởng rồi, chúng tôi bắt đầu thực hiện tác phẩm”.

 

Phải mất 6 tháng cho việc thiết kế bản vẽ, cộng thêm 6 tháng để thực hiện tác phẩm trên đất và gần 1 năm thử men và màu, tác phẩm mới hoàn tất. Ông Bạch nhớ lại: “Khi thực hiện tác phẩm, chúng tôi đã gặp nhiều khó khăn vì khi nung, sản phẩm bị biến dạng, nứt. Cuối cùng qua nhiều lần thực hiện chúng tôi đúc kết: Sản phẩm cần được nung non ở nhiệt độ 1.000°C, sau đó chọn những tác phẩm hoàn hảo nhất đem phủ men, tiếp tục nung ở nhiệt độ 1.800°C. Kế tiếp là công đoạn dát vàng và cuối cùng hấp lại ở nhiệt độ 800°C”. 

 

 

Đến làng gốm, chúng tôi nghe một câu nói vui: “Muốn hại bạn thì nên xúi bạn làm nghề gốm”. Nói như vậy là vì nghề gốm vốn cực khổ, nặng nhọc, thất bại nhiều hơn thành công đã khiến cho không ít thợ phải bỏ nghề.

 

Tuy nhiên, những nghệ nhân ở làng gốm Bình Dương không chỉ chịu thương, chịu khó, yêu nghề mà còn luôn tìm tòi, sáng tạo, nâng cao tay nghề để tác phẩm của mình càng đẹp hơn, tinh xảo hơn. Không những thế, họ còn có ý thức lưu giữ và truyền nghề từ thế hệ này sang thế hệ khác. Nếu như ông Lý Ngọc Bạch xuất thân trong gia đình có truyền thống làm gốm thì ông Võ Minh Ngọc cũng biết nghề gốm từ khi còn nhỏ.

 

Ông Võ Minh Ngọc cho biết: “Cuối năm nay, tôi sẽ cho ra đời những lọ hoa lớn với loại men mới để đáp ứng nhu cầu thị trường nội địa. Ngày Tết, bên cạnh mâm cao cổ đầy, một bình hoa đẹp, thể hiện tính truyền thống của dân tộc càng làm cho cái Tết đậm tình quê hương”.

Ông Võ Minh Ngọc kể: “Ba tôi là nghệ nhân Võ Văn Đôn vốn là một thợ  gốm có tiếng ở Bình Đức trước đây. Ông đã dạy tôi rành rẽ các công đoạn như nung gốm, pha chế men, thiết kế hoa văn... Muốn sản phẩm gốm đẹp, có hồn phải hội đủ các điều kiện như đất, men, lửa và nhất là tay nghề của người thợ”.

 

Chính vì vậy mà mấy mươi năm theo nghề làm gốm, ngoài công việc chuyên môn, ông Ngọc còn đảm nhận vai trò người đào tạo, hướng dẫn gần 1.000 lao động về kỹ thuật làm gốm, không để nghề thất truyền. Ông cho biết: “Nhờ đội ngũ lao động có tay nghề cao mà sản phẩm làm ra đáp ứng được yêu cầu, trong đó 90% xuất khẩu. Đó cũng là niềm tự hào của người dân làng gốm Bình Dương trong khi không ít làng nghề khác đang mai một”.

 

 

Không chỉ dừng lại ở tác phẩm Quốc bình Thăng Long, những nghệ nhân của làng gốm Bình Dương còn góp thêm cho festival lần này những tác phẩm mới lạ: Mẫu tử, Dáng sen, Lá sen... Đây là những dòng sản phẩm được làm từ chất liệu men đồng trổ hay còn gọi là men ta. Đặc biệt, anh Lý Huy Cường, một người thuộc thế hệ trẻ của nghề gốm Bình Dương, lại thành công với những tác phẩm bình gốm núi lửa dạng men nổ như những dòng nham thạch phun trào.

 

Anh Cường tâm sự: “Trong quá trình pha chế men, tôi vô tình phát hiện loại men này. Từ đó, tôi đã mày mò nghiên cứu; sau nhiều lần ứng dụng thông qua kỹ thuật nung thiếu ôxy, tác phẩm đã thành công”.

 

Niềm đam mê nghề nghiệp của những nghệ nhân làng gốm Bình Dương không bao giờ dừng lại và họ luôn muốn tạo ra những sản phẩm đẹp hơn, tinh xảo hơn. Ông Võ Minh Ngọc nói: “Chúng tôi muốn tạo ra một diện mạo mới cho nghề làm gốm. Có như thế, nghề mới trường tồn và phát triển qua nhiều thế hệ tiếp nối nhau”.