Vì vậy, cùng với kế hoạch nâng số LĐ phục vụ cho chế biến gỗ đạt 500.000 người vào năm 2015, cục đang xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng nhân lực đủ trình độ đáp ứng nhu cầu phát triển.

Ngành chế biến gỗ hiện sử dụng nhiều LĐ giản đơn.

Sử dụng LĐ giản đơn, giá trị thấp

Theo số liệu tổng hợp của Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối và theo tính toán của nhóm chuyên gia tư vấn, hiện ngành công nghiệp chế biến gỗ đang thu hút khoảng 250.000 LĐ trực tiếp và gián tiếp. Số LĐ của các DN chế biến gỗ hiện đã tăng lên đáng kể. Nếu như năm 2005, bình quân một DN có số LĐ là 63,35 LĐ/DN, thì gần đây đã tăng lên 99,3 LĐ/DN, tăng gần 50%.

Tuy sử dụng nhiều LĐ, nhưng phần lớn LĐ trong ngành chưa qua đào tạo nên  giá trị kim ngạch xuất khẩu còn thấp - chỉ khoảng 3 tỉ USD mỗi năm. Nhiều DN ngành gỗ cho biết, người LĐ chỉ cần được hướng dẫn từ 2-3 tháng đã có thể đáp ứng yêu cầu công việc. Điều này hoàn toàn phù hợp với hiện trạng sử dụng LĐ chủ yếu theo mùa vụ, từ tháng 8 năm trước đến tháng 4 năm sau.

Thực tế cho thấy, LĐ theo mùa vụ (từ 7-10 tháng trong năm) hiện chiếm khoảng 35-40%. Trong khi đó, LĐ có trình độ đại học còn ít, chỉ đạt dưới 10%. Qua khảo sát của ngành, số LĐ có trình độ, có tay nghề cao chỉ tập trung ở một số DN nhà nước và các công ty lớn, còn ở các DN, cơ sở nhỏ, số LĐ đã qua đào tạo rất thấp, có trường hợp cả công ty không có ai có trình độ trung cấp trở lên và cũng chưa từng tham gia các lớp đào tạo chuyên môn nào.

Theo tính toán sơ bộ của cục, do chất lượng LĐ hạn chế nên hiện ngành chế biến gỗ VN trung bình chỉ tạo ra giá trị xuất khẩu khoảng 10.000USD/công nhân/năm, trong khi tại Trung Quốc là 16.000USD/công nhân/năm, tại Malaysia là 17.500USD/công nhân/năm và tại Đức khoảng 70.000USD/công nhân/năm.

Cần chính sách để thu hút

Nguồn nhân lực cho công nghiệp chế biến gỗ còn yếu, nhưng hiện chưa có chính sách thu hút LĐ đúng mức để ổn định sản xuất. Các DN ngành gỗ cho biết, hiện nhiều DN đang chọn hình thức đào tạo tại chỗ hoặc gửi công nhân đi đào tạo theo nhu cầu; chỉ có một số DN lớn tự thiết lập được các tổ chức đào tạo trực thuộc DN, nội dung đào tạo chủ yếu là hướng dẫn công nhân sử dụng công cụ cầm tay và một số loại máy chế biến gỗ thông dụng còn việc đào tạo chuyên sâu theo từng công nghệ, từng vị trí thao tác máy còn hạn chế.

Vì vậy, giải pháp tình thế được các DN chọn để giải quyết nhân lực hiện nay là tăng cường hợp tác, liên kết giữa các cơ sở đào tạo với các DN để đào tạo tại chỗ, gắn đào tạo với sử dụng LĐ để nâng cao tay nghề cho công nhân và cán bộ kỹ thuật đáp ứng nhu cầu của các DN.

Theo kế hoạch của Cục Chế biến, Thương mại nông lâm thủy sản và nghề muối, tới đây sẽ hoàn thiện hệ thống các cơ sở đào tạo phục vụ công nghiệp chế biến gỗ theo xu hướng xã hội hoá đào tạo để tổ chức đào tạo, đào tạo lại nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu vận hành của các dây chuyền thiết bị hiện đại, tiên tiến.

Bên cạnh đó, một trong giải pháp quan trọng được cục đề xuất là cần có chính sách khuyến khích cấp học bổng hoặc miễn - giảm học phí cho những người theo học về nghề chế biến gỗ và bố trí công việc phù hợp, có thu nhập thoả đáng sau khi ra trường để bổ sung lực lượng nhân lực chất lượng cao đang thiếu hụt hiện nay.

 Bảo Duy