Thu gom ắc quy hỏng tại làng chì Đông Mai

Đằng sau sự phồn vinh

Đến làng nghề tái chế chì Đông Mai ở Hưng Yên vào một ngày tháng 7 năm 2011 giữa cái nắng hè  như thiêu như đốt mới cảm nhận được hết cái ngột ngạt mà nghề tái chế chì ở đây mang lại. 

Nghề tái chế chì ở thôn Đông Mai có từ năm 1978, thời kỳ cao điểm thường xuyên có 25 lò mỗi ngày nấu trên 10 tấn chì, thải ra không khí hàng tấn khói bụi. Mặc dù nghề đã mang lại cho người dân Đông Mai cuộc sống sung túc, nhà cửa khang trang tuy nhiên hệ luỵ về sức khoẻ do ô nhiễm độc trong quá trình tái chế chì từ ắc quy thải bỏ đã và đang là nỗi đau của nhiều người dân vùng quê này.

Nguyên liệu nấu chì là phế thải từ bình ắcqui như tấm cách điện và nước axít sau khi phá dỡ đổ bừa bãi, vỏ bình để khắp đường làng ngõ xóm. Những ngày nắng nóng bụi chì và nước axít trong các cống rãnh bốc mùi khét lẹt; khi trời đổ mưa thì chảy bừa bãi, ngấm vào lòng đất, đọng đầy các ao hồ.

Không khí trong thôn luôn ngợp trong khói bụi của chì, điều này đã dẫn đến những căn bệnh hô hấp và một loạt các căn bệnh khác cho người dân nới đây. Do nhiễm độc từ nguồn nước và khí thải của chì, có thời kỳ cả thôn Đông Mai có hơn 50% số người bị bệnh đường ruột, đau dạ dày, 30% mắc bệnh đường hô hấp, đau mắt và 100% số người trực tiếp nấu chí đều bị nhiễm độc chì trong máu.

Đáng buồn hơn, đã có hơn 40 người bị tàn tật nặng do ảnh hưởng của bụi và khói chì; trong đó có hơn 20 trẻ em bị viêm não, với các di chứng ngớ ngẩn, thọt chân, mù mắt, bại liệt…

Còn tại  tại làng Tề Lỗ, xã Tề Lỗ, huyện Yên Lạc, tỉnh Vĩnh Phúc vốn nổi tiếng với nghề “mổ xe, độ xe“, tuy không trực tiếp tái chế các loại rác thải công nghiệp như pin và ắc quy, nhưng ông Nguyễn Đình Hói, trưởng ban quản lý làng nghề ước tính: Với tốc độ phá xe như Tề Lỗ hiện nay thì mỗi ngày có hàng tấn đất cát nhiễm dầu mỡ và rỉ sắt được tống ra bãi rác dân sinh và một phần đưa ra bờ sông Phan gần xã. Thói quen này của người dân khiến nguồn nước trong khu vực bị ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng.

Và vai trò của các bên

Điều 67 của Luật quy định vấn đề trách nhiệm của doanh nghiệp trong “ Thu hồi, xử lý sản phẩm hết hạn sử dụng hoặc thải bỏ” vẫn chưa thực sự phát huy tác dụng trong khi vấn đề rác thải công nghiệp của các lĩnh vực như: điện tử, săm lốp ô tô, pin, ắc quy, dầu nhớt, mỡ bôi trơn, bao bì khó phân huỷ trong tự nhiên… hỏng hoặc thải bỏ đang dần gây những hệ luỵ nghiêm trọng đến môi trường.

Theo ông  Tô Văn Thành – Phó Giám đốc CTCP Pin ắc quy Tia Sáng cho biết: “Ắc quy là thứ bán ra tiền, không ai vứt ắc quy ra đường cả. Tuy nhiên việc thu gom không được quy định nên DN có muốn cũng chịu. Cần phải có chế tài quy định rõ trách nhiệm và quyền lợi DN khi thu hồi sản phẩm thải bỏ. Hiện nay, chúng tôi chỉ có thể chủ động đầu tư dây chuyền công nghệ như máy chạy pin thân thiện với môi trường, giảm phát thải”.

Ông Lê Văn Kiều – Nguyên Chánh thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết: “Các nước trong khu vực đều đã triển khai quy định về trách nhiệm doanh nghiệp trong thu hồi sản phẩm thải bỏ, không có lý do gì Việt Nam chậm trễ hơn nữa. Nhất là trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế mạnh mẽ như hiện nay, việc quản lý không chỉ với doanh nghiệp sản xuất trong nước, mà còn liên quan đến các tập đoàn đa quốc gia đang đầu tư tại Việt Nam.

Hiện tại, trong cấu thành giá sản phẩm đặc biệt là các sản phẩm của các tập đoàn lớn đã có tính đến 10% chi phí cho thực hiện trách nhiệm môi trường. Vì vậy, chúng ta phải triển khai quy định này, rồi sẽ có sửa đổi dần dựa theo nhu cầu thực tế”.

Để từng bước khắc phục những vấn đề trên, năm 2008 Tổng Cục Môi trường - Bộ Tài nguyên và Môi trường đã xây dựng dự thảo Quyết định “Trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc thu hồi các sản phẩm thải bỏ” ( Dự thảo WEEE)và  năm 2010 đã trình Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó dự thảo gồm 4 chương và 17 điều, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức nhiều hội thảo tại các tỉnh, thành phố như: Hà Nội, Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Nha Trang  để lấy ý kiến đóng góp của các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, phân phối, cơ sở thu gom, xử lý, các chuyên gia tư vấn trong nước và quốc tế, các nhà khoa học, nhà quản lý cho dự thảo Quyết định.

Dự thảo cũng đã được 12  bộ ngành, 36 Sở Tài nguyên và Môi trường các tỉnh, thành phố, các Hiệp hội doanh nghiệp của Việt Nam và nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam tham gia đóng góp ý kiến, đa số các ý kiến đều nhất trí với sự cần thiết và nội dung cơ bản của dự thảo.

Dự thảo được xây dựng theo hướng đưa ra lộ trình thực hiện thu hồi, xử lý sản phẩm thải bỏ, dự thảo cũng đưa ra danh mục các sản phẩm phải thu hồi, phương thức thu hồi, tỷ lệ thu hồi, xử lý thải bỏ, có sản phẩm yêu cầu phải được thu hồi, xử lý trước như ắc quy vào năm 2013 và sau như ô tô vào năm 2018.

Nguồn : vnmedia.vn